ဧရာ၀တီ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္မွာ တည္ေဆာက္မယ့္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ေခတ္မီ တုိးတက္ေရးမွာ အေရးပါတဲ့ လွ်ပ္စစ္က႑ ဖြံ႕ၿဖဳိးဖုိ႔ထက္ ဧရာ၀တီျမစ္ကို အမွီျပဳေနတဲ့ ဆန္စပါး စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခုိက္မႈေတြ အျပင္ ေဒသခံေတြရဲ႕ လူမႈေရးကိစၥ အ၀၀ကို ထိခုိက္ေစမယ့္ကိန္း ပိုၿပီး မ်ားေနတယ္လို႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ေစာင့္ေရွာက္သူေတြက ေျပာၾကပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ဧရာ၀တီ ျမစ္ဆုံ စီမံကိန္းေၾကာင့္ ႏုိင္ငံအတြက္ ဆုိးက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာမယ္ဆုိတဲ့ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြဟာ လုပ္ႀကံ ေျပာဆုိခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္တယ္၊ ဒီစီမံကိန္းဟာ ႏုိင္ငံအတြက္ စိုးရိမ္စရာ မရွိတဲ့ စီမံကိန္း ျဖစ္တယ္လို႔ အခုရက္ပုိင္းေတြအတြင္း အစုိးရ သတင္းစာေတြမွာ တုံ႔ျပန္ ေရးသားထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္က႑ ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္ေရးဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံ လက္မႈက႑ကေန စက္မႈက႑ကို အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အဓိက လုိအပ္ခ်က္ ျဖစ္တာမို႔ ဧရာ၀တီျမစ္ဆုံ၊ ေမခ ေမလိခ၊ ျမစ္ညာျမစ္၀ွမ္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္း ၈ ခုနဲ႔ ျပည္သူလူထုအက်ဳိး လုပ္ေဆာင္ေနတာ ျဖစ္သလုိ ဒီစီမံကိန္းေတြဟာ ျမစ္ေၾကာင္းဆုိင္ရာ ထိခုိက္မႈေတြထက္ ေကာင္းက်ဳိးေတြကုိ ပိုၿပီး ရေစတယ္လို႔ အဂၤါေန႔ထုတ္ အစုိးရအာေဘာ္ သတင္းေဆာင္းပါးမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ဒီစီမံကိန္းေတြ ခ်မွတ္ရာမွာ ျပည္သူလူထု ပါ၀င္ဆုံးျဖတ္တာမ်ဳိး မေတြ႕ရဘဲ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္က ေဒသခံေတြအတြက္ နစ္နာမႈေတြ အမ်ားႀကီး ေတြ႕ေနရတယ္လို႔ Burma River Network ျမန္မာႏုိင္ငံ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႕ ၁၁ ဖြဲ႕ ပါ၀င္တဲ့ ကြန္ရက္အဖြဲ႕က မအားနန္က ေျပာပါတယ္။
“ဒီစီမံကိန္းေတြမွာ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ ပါ၀င္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ မရွိဘူး။ ျမစ္ဆုံေနရာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဆုိးက်ဳိးေတြ ျဖစ္ေနသလို အခုအခ်ိန္ ျမစ္ဆုံမွာ ေရထုညစ္ညမ္းမႈ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီ ျမစ္ဆုံေရကာတာ ေဆာက္မယ္ဆုိေတာ့ ေရႊ႕ေျပာင္းရတဲ့ ေနရာေတြကုိ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေပးတဲ့ ေအာင္ေျမသာ စံျပေက်းရြာလုိ႔ ေျပာတယ္။ တကယ္တမ္း က်မတို႔ ေတြ႕ေနရတာကေတာ့ ဒုကၡသည္စခန္းနဲ႔ အတူတူပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္မွာ ဘာျဖစ္လာမလဲဆုိတာ သူတုိ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေရေရရာရာ မသိဘူး။ ေနာက္တခ်က္အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ဘယ္ေလာက္လိုမႈ အေပၚမွာပဲ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဒီေရကို အဖြင့္အပိတ္လုပ္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါက ျမစ္ေအာက္ဘက္မွာလည္း စုိးရိမ္စရာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။”
အခုလို လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးသာ မကဘဲ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကုိပါ ထိခုိက္ေစတာမုိ႔ ဒီ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းေတြအတြက္ EIA ေခၚ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခုိက္မႈ ရွိႏုိင္မယ့္ တုိင္းတာတြက္ခ်က္ၿပီး ဥပေဒစည္းကမ္း စနစ္တက် ခ်မွတ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ပညာရွင္ ဦးအုန္းက ေျပာပါတယ္။
“Dam တခုေဆာက္ရင္ Dam အထက္မွာ ေရလႊမ္းမုိးမယ္။ ေရလႊမ္းမုိးရင္ ရြာေတြ၊ ၿမိဳ႕ေတြ ေရျမဳပ္မယ္။ ေတာေတြလည္း ကုန္မယ္။ အကယ္၍ လူေတြလည္း ေရႊ႕ေျပာင္းရမယ္။ Dam ရဲ႕ ေအာက္က်ေတာ့ ေရက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ရတာ ရွိမယ္။ အခန္႔မသင့္လို႔ Dam ႀကီး ၿပိဳက်သြားရင္ ေအာက္ကလူေတြလည္း ေရေဘးဒုကၡေရာက္မယ္။ ေရ Quality ကိုလည္း အမ်ားႀကီးကို ထိခုိက္သြားမယ္။
“ငါးေတြဘာေတြလည္း ဥလို႔ရွိရင္ အညာတက္ဥတာ။ Dam ႀကီးေဆာက္ေတာ့ ငါးေတြဘာေတြ မ်ဳိးတုံးကုန္မယ္။ အကုန္လုံး ပင္လယ္ထဲထိေအာင္ ျမစ္ညာေရာ၊ ျမစ္ေက်ေရာ အကုန္ဒုကၡေရာက္ၿပီ။ EIA လုပ္တဲ့ သေဘာတရားက အဲဒါေတြပဲ။ သဘာ၀၀န္းက်င္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ Dam ေတြ ေဆာက္လုိ႔ရွိရင္ သူ႔ရဲ႕ Standard ေတြ၊ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူမ်ားႏုိင္ငံေတြမွာ ဒါေတြက ဥပေဒ ထုတ္ၿပီးသား။”
ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းေတြကုိ ဆက္ၿပီး မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ EIA ေလ့လာမႈေတြကေန ေျပာထားေၾကာင္း သိရတယ္လို႔ မအားနန္က ေျပာပါတယ္။
“အရင္ကလုပ္ထားတဲ့ စာမ်က္ႏွာ ၉၀၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့ EIA Report က်မတုိ႔ေတြ႕တယ္။ အဲဒီ EIA Report မွာ တ႐ုတ္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ျမန္မာက ေလ့လာသုံးသပ္မႈ လုပ္ထားတဲ့ ေနရာမွာ ပညာရွင္ေတြကုိယ္တုိင္ ဒီ ျမစ္ဆုံ ေရကာတာကို မေဆာက္ဖို႔ တုိက္တြန္းထားတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူမႈဆုိးက်ဳိးေတြကို ဂ႐ုစိုက္မယ္ဆုိရင္ ဧရာ၀တီ ေရကာတာႀကီးကို မေဆာက္ဖုိ႔ ဆုိၿပီး သူတို႔က အတိအလင္း ေျပာထားတဲ့ဟာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါကုိလည္း သူတုိ႔ ဘယ္ေတာ့မွ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာတာ မရွိဘူး။ ဒီလို ျဖန္႔ေ၀တာေတြ မရွိဘူး။”
လွ်ပ္စစ္က႑နဲ႔ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရး လုပ္ေဆာင္ရာမွာ ထိခုိက္မႈဆုိင္ရာ ဘက္ေပါင္းစုံ ေလ့လာဖုိ႔ လုိအပ္ၿပီး အဓိပၸာယ္ရွိတဲ့ တုိးတက္မႈမ်ဳိး ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖုိ႔ လိုတာပါ။
“ေက်ာက္မီးေသြးသုံးတာ အဆုိးဆုံးပဲ။ ေက်ာက္မီးေသြးထက္ ဒီဇယ္၊ ဓာတ္ဆီက သက္သာတယ္။ ဒီဇယ္၊ ဓာတ္ဆီထက္ ဂက္စ္က သက္သာတယ္။ ဂက္စ္ထက္ ေရအားလွ်ပ္စစ္က သက္သာတယ္။ ဒါမွန္တယ္။ သုိ႔ေသာ္လည္း အဲဒါလုပ္တဲ့အတြက္ လူေတြေရာ၊ သဘာ၀၀န္းက်င္ေရာ ပ်က္စီးတာေတြလည္း ထည့္စဥ္းစားရမယ္။ အဲဒါေတြ မစဥ္းစားဘဲလုပ္တာ အဓိပၸာယ္မရွိတဲ့ တုိးတက္မႈ ေခၚတယ္။”
ျမစ္ဆုံ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြထက္ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအတြက္ ပုိၿပီး အက်ဳိးရွိေစမွာမုိ႔ ျမန္မာ့ေနာင္ေရးအတြက္ ရပ္ဆုိင္းပစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
“ျမစ္ဆုံက ထြက္လာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားကို ယူနန္က လွ်ပ္စစ္လုိင္းကေန တဆင့္ တ႐ုတ္ျပည္ကို တင္ပုိ႔မယ္လို႔ CPI ကုမၸဏီက သတင္းတခုမွာ ေရးထားတယ္။ တကယ္တမ္း ေရကာတာေဆာက္မယ့္ အခ်ိန္မွာ ျဖစ္လာမယ့္ ဆုိးက်ဳိးေတြ ဒီေဒသခံ ျပည္သူလူထုေတြဆီ ေရာက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒသခံ လူထုေတြက လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားလည္း မရဘူး။ ဒီကေန အက်ဳိးအျမတ္ ဘာမွလည္း မရဘူး။ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္တဲ့ဟာေတြလည္း အမ်ားႀကီးျဖစ္တယ္။ ေဒသခံ ျပည္သူလူထုေတြ ပါ၀င္ဆုံးျဖတ္မႈ မရွိတဲ့၊ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ တခုလုံး အနာဂတ္ေတြမွာ ဆုိးက်ဳိးျဖစ္ေစမယ့္ ဒီလို ႀကီးမားတဲ့ ေရကာတာႀကီးကို ခ်က္ခ်င္း ရပ္ဆုိင္းေပးဖုိ႔ ျမန္မာအစုိးရနဲ႔ တ႐ုတ္အစုိးရေတြကို ေတာင္းဆုိခ်င္တယ္။”
ျမစ္ဆုံ ေရအားစီမံကိန္းကုိ ဆက္ၿပီး မလုပ္ဖို႔အတြက္ ျမန္မာအစုိးရကုိသာမက တ႐ုတ္အစုိးရကုိပါ ျပည္တြင္း ျပည္ပ အဖြဲ႕အစည္းမ်ဳိးစုံက ေတာင္းဆုိမႈေတြ အျပင္းအထန္ လုပ္ေဆာင္ေနတာပါ။
